«مبانی فهم متن و اصول نقد سند» و «فهم و نقد حدیث» دو مبحثی است که مجید معارف، به عنوان نویسنده این اثر به بررسی آنها در این دو مجلد پرداخته است.
دفتر نخست «شناخت حدیث» در ۱۴ فصل تالیف شده است. «معناشناسی «داریه‌الحدیث» و ارتباط آن با «فقه الحدیث»، «اجمال و تبیین در روایات»، «ضوابط فهم حدیث در لسان روایات» در کنار «ضوابط مهم در فهم سنت پیامبر» از جمله مطالبی است که نویسنده به بررسی آنها پرداخته است.
«نقل به معنی در حدیث، علل و پیامدهای آن»، «رابطه تاریخ و فهم نقد حدیث» در کنار «گونه‌‌شناسی تبیین واژگان دینی روایات معصومان (ع)» از جمله مطالبی است که نویسنده به بررسی آنها پرداخته و در دسترس علاقه‌مندان قرار داده است.
«خانواده حدیث و نقش آن در فقه‌الحدیث» عنوان فصل دیگری در این دفتر است که نویسنده در آن به شناخت و بررسی انواع روایات اقدام کرده و به رابطه تاویل، دلالت، نسخ و نسبیت پرداخته است.
دفتر دوم «شناخت حدیث» در سه بخش تالیف شده است. مولف در این دفتر بیشتر به مباحث «فهم و نقد حدیث – از مبانی تا مصادیق» پرداخته است. بخش نخست این دفتر «مباحث پایه‌ای در دانش فقه‌الحدیث» نام دارد. مولف در بخش دوم به «بررسی‌های تطبیقی در فقه‌الحدیث پاره‌ای از روایات» اشاره کرده است. خوانندگان در این بخش با حدیث به عنوان وسیله تجلی خداوند در قیامت و اخبار مناقب اهل‌بیت (ع) آشنا می‌‌شوند.
در ادامه این بخش، نقد و بررسی حدیثی در فضیلت ایرانیان در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. «مباحث گوناگون از منظر فقه‌الحدیث روایات» عنوانی است که مولف برای بخش سوم دفتر «شناخت حدیث» انتخاب کرده است. وی در این بخش به بررسی عوامل بصیرت از نگاه امام علی (ع)، رویکرد تربیتی از منظر علی (ع) با تاکید بر عقل مطبوع و روایات لوح فاطمه (س) اعتبار و پیام‌ها از جمله مطالب خواندنی در این بخش است.